Mit rozbitej szyby

Opowiem wam bajkę…

Czym jest mit zbitej szyby? Historia zaczyna się od chwili, gdy pewien chuligan postanawia rzucić cegłą w okno pobliskiej piekarni. Następnego dnia lokalna społeczność gromadzi się przy piekarni, aby przedyskutować to, co się właśnie wydarzyło.

— Żal mi biednego piekarza – powiedział Rolnik.

— To prawda – powiedział Krawiec, ale jeżeli się nad tym zastanowić, to może nie jest to takie złe. Tak, czy inaczej, piekarz i tak musi naprawić swoje okno. Oznacza to, że szklarz będzie miał teraz zajęcie. Zarobione pieniądze szklarz prawdopodobnie zużyje na twoje plony, Rolniku. Wtedy będziesz mieć pieniądze na więcej dóbr i usług.

— Masz rację – powiedział Rolnik. Chuligan tak naprawdę swoim czynem pobudził gospodarkę! Wyobraźcie sobie, ile więcej miejsc pracy powstałoby, gdyby chuligan narobił więcej szkód.

— Czyście wszyscy postradali zmysły!? – powiedział Piekarz. Skupiacie się tylko na tym, co widoczne: na pieniądzach, które wydam naprawiając okno. Ignorujecie to, co jest niewidoczne: pieniądze, które wydałbym na nowy garnitur. Jeżeli kupiłbym nowy garnitur u Krawca, on również wydałby zarobione pieniądze na twoje plony, Rolniku. Nadal więc miałbyś pieniądze na więcej dóbr i usług. Jedyną różnicą jest to, że miałbym wtedy i swoją szybę, i nowy garnitur. Tymczasem teraz będę miał tylko szybę. Chuligan kosztował mnie i naszą społeczność nowy garnitur.

Mit zbitej szyby jest znacznie częściej spotykany, niż może się to na pierwszy rzut oka wydawać. W rzeczywistości jest podstawą wielu programów rządowych. Na przykład, kiedy rząd twierdzi, że tworzy miejsca pracy finansując różne programy, robi to kosztem swoich obywateli obciążonych w formie wyższych podatków albo inflacji. Obywatele wydaliby swoje pieniądze na inne dobra i usługi, co spowodowałoby wzrost zatrudnienia w różnych branżach. Skoro jednak te dobra nie zostaną wyprodukowane, te potencjalne etaty pozostaną niewidoczne. Są jednak niemniej realne i niemniej ważne, niż miejsca pracy, które widzimy.

Jeżeli więc kiedykolwiek usłyszysz o pobudzających efektach wydatków wojennych, ceł, dofinansowań lub podobnych działań rządu — wiedz, że to tylko nasz stary znajomy: mit zbitej szyby przebrany w nowy strój.